1. THEO DÕI VÀ CHỜ ĐỢI

1.1. Chỉ định

Người bệnh có các triệu chứng nhẹ (IPSS ≤7).

Người bệnh có triệu chứng mức độ vừa (IPSS: 8 - 19) nhưng chỉ ảnh hưởng nhẹ đến chất lượng cuộc.

1.2. Nguyên tắc điều trị

Nguyên tắc của biện pháp chờ đợi theo dõi là khuyên người bệnh thay đổi lối sống để giúp cải thiện hoặc giảm bớt triệu chứng, bao gồm:

• Chế độ ăn
  • Hạn chế ăn mặn, hạn chế ăn các chất kích thích như tiêu, ớt, tỏi, gừng… vì những thứ này thường kích thích cơ bàng quang tăng cường hoạt động.
• Chế độ uống
  • Ban ngày người bệnh nên uống nhiều nước, khoảng 2 - 2,5 lít/ngày đối với người lớn nhưng ban đêm trước khi đi ngủ 1 - 2 giờ nên hạn chế uống nước.
  • Tránh các đồ uống có tính lợi tiểu, có chứa cafein, rượu, bia
  • Tránh sử dụng một số loại thuốc có thể tạo ra các triệu chứng đường tiết niệu dưới như các thuốc lợi tiểu.
• Chế độ luyện tập
  • Tập nhịn tiểu: Duy trì một lịch nhịn tiểu khoảng 90 - 120 phút mới đi tiểu 1   lần.
  • Tăng cường vận động, tăng cường tập thể lực
  • Kiểm soát cân nặng
  • Có thể kết hợp tập các bài tập cơ sàn chậu.

Hạn chế các chất kích thích giúp cải thiện triệu chứng đường tiểu dưới

2. ĐIỀU TRỊ NỘI KHOA

2.1. Chỉ định điều trị

Người bệnh có triệu chứng từ mức độ vừa đến nặng (điểm IPSS > 8).

Người bệnh có triệu chứng mức độ nhẹ nhưng lại có ảnh hưởng nhiều đến chất lượng cuộc sống.

2.2. Các nhóm thuốc điều trị

* Nhóm thuốc chặn giao cảm alpha-1 (thuốc chặn alpha-1 adrenergic)

   Các thuốc chẹn alpha-1 hiện có là: Alfuzosin hydrochloride (Alfuzosin); Doxazosin mesylate (Doxazosin); Silodosin; Tamsulosin hydrochloride (Tamsulosin); Terazosin hydrochloride (Terazosin) và naptopidil. Mặc dù các thuốc này có dược động học và sự dung nạp khác nhau do cấu tạo công thức hóa học khác nhau nhưng tác động lâm sàng trên đường tiểu dưới lại tương tự nhau và có hiệu quả hơn nhiều so với giả dược.

   Thuốc có tác dụng làm giảm IPSS khoảng 30 - 40% và tăng Qmax khoảng 20 - 25%, giảm cả triệu chứng chứa đựng và triệu chứng tống xuất. Do thuốc không làm giảm thể tích của tuyến nên không làm giảm nguy cơ bí tiểu cấp và nguy cơ phải can thiệp phẫu thuật.

   Tác dụng không mong muốn:

• Tác dụng giãn mạch ngoại vi: Biểu hiện là suy nhược, choáng váng, chóng mặt và hạ huyết áp tư thế. 
• Hội chứng mống mắt mềm trong phẫu thuật (IFIS): IFIS được báo cáo lần đầu vào năm 2005. Tất cả các thuốc chặn alpha-1 đều có nguy cơ gia tăng IFIS so với nhóm chứng. Tuy nhiên, nguy cơ cao nhất (OR cho IFIS) đã được báo cáo với các thuốc tamsulosin. Chính vì vậy, cần được cân nhắc không nên điều trị cho những người bệnh đã có kế hoạch phẫu thuật đục thủy tinh thể và cần thông báo cho các bác sĩ nhãn khoa biết người bệnh đang dùng các thuốc này.
• Tác dụng lên chức năng tình dục: Một nghiên cứu phân tích tổng quan cho thấy các thuốc chặn alpha-1 không ảnh hưởng đến ham muốn tình dục, có ít ảnh hưởng tích cực đến chức năng cương dương, nhưng gây ra tình trạng rối loạn xuất tinh (EjD).

* Nhóm thuốc ức chế men 5 - alpha reductase (5 - ARI)

* Thuốc đối kháng thụ thể muscarinic (muscarinic receptor antagonist)

   Cơ bàng quang (cơ detrusor) được chi phối bởi các dây thần kinh phó giao cảm với chất dẫn truyền trung gian là acetylcholine và các thụ thể đặc hiệu của chúng là thụ thể muscarinic (M - cholinoreceptors). Cho đến nay, đã có 5 phân nhóm thụ thể muscarinic (M₁ - M₅) đã được mô tả, tồn tại ở nhiều cơ quan khác nhau như: bàng quang, tuyến nước bọt, hệ thần kinh ngoại biên và hệ thần kinh trung ương. Ở bàng quang có các phân nhóm M₂ và M₃ là chủ yếu. Trong đó, phân nhóm M₂ có số lượng nhiều hơn, nhưng nhóm M₃ lại có chức năng quan trọng hơn. Khi kích thích các thụ thể muscarinic sẽ làm cơ bàng quang co thắt. Khi ức chế các thụ thể này sẽ làm cho cơ bàng quang thư giãn.

   Hiện tại đã có các chất đối kháng thụ thể muscarinic sau đây được cấp phép để điều trị các triệu chứng của bàng quang tăng hoạt (OAB) và hội chứng kích thích đường tiểu: Darifenacin hydrobromide (darifenacin) ức chế chọn lọc thụ thể M₃; Fesoterodine fumarate (Fesoterodine) tác động lên cả M₂ và M₃; Oxybutynin hydrochloride (Oxybutynin); Propiverine hydrochloride (Propiverine); Solifenacin succinate (Solifenacin) tác dụng chọn lọc lên M₃; Tartrate tolterodine (Tolterodine) tác động lên cả M₂ và M₃.

   Các thuốc kháng muscarinic có thể làm giảm sức co bóp bàng quang, nên làm giảm được các triệu chứng kích thích như tiểu không kiểm soát, tiểu nhiều lần, tiểu đêm, và đặc biệt là tiểu gấp. Tuy nhiên các thuốc này có thể làm tăng PVR nhưng không làm tăng nguy cơ bí tiểu cấp.

* Thuốc ức chế men phosphodiesterase type 5 (PDE5i)

   Có 4 loại hoạt chất PDE5i chọn lọc có tác dụng điều trị rối loạn cương dương đã được Cục Dược phẩm châu Âu (EMA) công nhận là sildenafil, tadalafil, vardenafil và avanafil. Mặc dù các thuốc này đã được tiến hành thử nghiệm điều trị LUTS ở nam giới nhưng chỉ có tadalafil (5 mg mỗi ngày một lần) đã được cấp phép cho chỉ định này.

* Các thuốc đồng vận beta-3 giao cảm

   Adrenoceptor β-3 là các thụ thể β chiếm ưu thế trong các tế bào cơ trơn của bàng quang. Khi kích thích các thụ thể này sẽ gây giãn cơ bàng quang. Mirabegron là chất đồng vận beta-3 đầu tiên đã được chấp nhận sử dụng trên lâm sàng nhưng cơ chế hoạt động của chất này vẫn chưa được làm sáng tỏ đầy đủ.

   Các nghiên cứu dài hạn về hiệu quả và độ an toàn của mirabegron ở nam giới ở mọi lứa tuổi với LUTS hiện vẫn chưa có. Các nghiên cứu về việc sử dụng mirabegron kết hợp với các thuốc điều trị dược lý khác cho LUTS nam vẫn còn đang tiếp diễn. Tuy nhiên, tương tác dược động học khi bổ sung mirabegron hoặc tamsulosin với liệu pháp tamsulosin hoặc mirabegron hiện tại không gây ra những thay đổi nào liên quan đến tính an toàn.

3. ĐIỀU TRỊ NGOẠI KHOA

3.1. Chỉ định

   Điều trị ngoại khoa cho LUTS được chỉ định cho các trường hợp có các nguyên nhân ngoại khoa như: phì đại lành tính tuyến tiền liệt, hẹp cổ bàng quang… Triệu chứng của bệnh ở mức độ trung bình trở lên (IPSS trên 8 điểm), gây ảnh hưởng đến chất lượng cuộc sống. Chỉ định cụ thể trong các trường hợp sau:

• Không có điều kiện để theo dõi và điều trị bằng thuốc
• Bệnh không đáp ứng với các thuốc điều trị nội khoa
• Bệnh gây các biến chứng như:
  • Bí tiểu cấp tính hoặc mạn tính
  • Nhiễm trùng đường tiết niệu tái phát
  • Tiểu máu dai dẳng
  • Sỏi bàng quang
  • Suy giảm chức năng thận

3.2. Nguyên tắc điều trị

   Điều trị ngoại khoa tuyến tiền liệt có thể thực hiện bằng cách phá hủy nhu mô tuyến tiền liệt hoặc không phá hủy nhu mô.

• Các phương pháp phá hủy nhu mô tuyến tiền liệt bao gồm:
  • Cắt tuyến tiền liệt thành mảnh
  • Bóc nhân tuyến tiền liệt
  • Bốc hơi tuyến tiền liền
  • Phá hủy nhu mô tuyến tiền liệt bằng các phương pháp khác
• Các phương pháp không phá hủy nhu mô tuyến tiền liệt bao gồm:
  • Kéo rộng niệu đạo tuyến tiền liệt
  • Tiêm vào tuyến tiền liệt

   Nguyên tắc lựa chọn các phương pháp can thiệp ngoại khoa dựa vào kích thước và hình dạng của tuyến tiền liệt phì đại, nguy cơ chảy máu, các biến chứng của bệnh (sỏi bàng quang, nước tiểu tồn dư), mức độ nặng của bệnh, tác dụng không mong muốn lên chức năng tình dục và cuối cùng là kinh nghiệm của phẫu thuật viên.

Xem thêm: Tổng quan về triệu chứng đường tiểu dưới ở nam giới (LUTS)